Νηστεία

Ο Αδάμ και η Εύα έχασαν τον Παράδεισο, γιατί δεν νήστεψαν από τον απαγορευμένο καρπό, γι' αυτό κι εμείς οφείλουμε να τηρούμε τις νηστείες, όπως τις όρισε η Εκκλησία του Χριστού, αν θέλουμε να μπούμε στη Βασιλεία των Ουρανών. Η νηστεία γίνεται, για να εξασκήσουμε την εγκράτειά μας και να καταπολεμήσουμε, με τη βοήθεια του Θεού, τα πάθη και τις αδυναμίες μας, τα οποία ενισχύονται από την κατανάλωση των βαριών και λιπαρών τροφών. <>Νηστεία σημαίνει φαγητό χωρίς λάδι, είναι τρόπος ζωής και δεν σταματάει καθ΄ όλη τη διάρκεια του έτους. 

Οι νηστείες, όπως τις έχει ορίσει η Εκκλησία, καθ' όλη τη διάρκεια του έτους είναι οι εξής: 

<>Α. Οι τέσσερις μεγάλες Τεσσαρακοστές. Λέγονται μεγάλες για τη διάρκειά τους. 

Αυτές είναι:

Β. Οι τέσσερις μικρές. Λέγονται έτσι λόγω της μικρή τους διάρκειας. 

• Η Τετάρτη και Παρασκευή κάθε εβδομάδας. Η Τετάρτη καθορίστηκε γιατί τότε το παράνομο συμβούλιο των Εβραίων αποφάσισε τη Σταύρωση του Κυρίου, η δε Παρασκευή για το Σταυρικό θάνατο του Θεανθρώπου. 
• Η νηστεία της 14ης Σεπτεμβρίου. Τότε εορτάζεται η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού. Είναι αυστηρή. Ούτε λάδι δεν επιτρέπεται, εκτός αν τύχει ημέρα Σαββάτου ή Κυριακής, οπότε καταλύεται το λάδι, για τη χαρά της Ανάστασης. 
• Η Παραμονή της εορτής των Θεοφανίων. Την ημέρα αυτή (5 Ιανουαρίου), ούτε λάδι δεν τρώμε, εκτός αν πέσει σε Σαββατοκύριακο. 
• Η 29η Αυγούστου. Εορτή της αποτομής της Τιμίας Κεφαλής του Προδρόμου. Και κατ' αυτήν ούτε λάδι επιτρέπεται εκτός αν πέσει Σάββατο ή Κυριακή. 

Αυτές είναι οι υποχρεωτικές νηστείες για κάθε Χριστιανό μη ασθενή. Εφαρμόζονται όμως από ορισμένους Ορθόδοξους και τα εξής είδη νηστείας : 

• ΑΣΙΤΙΑ. Μένει ο νηστεύων όλη τη μέρα άσιτος τελείως, όπως γίνεται το «Τριήμερο» κατά την αρχή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. 
• ΞΗΡΟΦΑΓΙΑ. Κατ' αυτήν τρώνε μόνο μία φορά την ημέρα, την ενάτην ώρα (15:00) ξηρά τροφή (δεν μαγειρεύουμε φαγητό), άνευ ελαίου, οίνου, ή άλλης λιπαρής τροφής. Η νηστεία αυτή γίνεται τη Καθαρή Δευτέρα, την Μεγάλη Παρασκευή, και το Μέγα Σάββατο και όσοι μπορούν και σε άλλες ημέρες της Μ. Τεσσαρακοστής. 
• Υποχρεωτική κατάλυση ιχθύος : Το ψάρι καταλύεται την ημέρα της Μεταμόρφωσης (6 Αυγούστου), την εορτή του Ευαγγελισμού και την εορτή των Βαΐων. 

Δεν απαγορεύεται, σε όσους μπορούν, να κάνουν και περισσότερη νηστεία, αλλά μόνον κατόπιν αδείας του πνευματικού, γιατί ο Σατανάς μπορεί να ρίξει τον νηστεύοντα στην υπερηφάνεια, ή τον θάνατο, για να τον απωλέσει. Νηστεύουν οι πιστοί όταν θέλουν να ζητήσουν από τον Θεό κάτι σπουδαίο και σοβαρό. Συνοδεύουν τότε τις προσευχές τους με τη νηστεία, η οποία είναι ενισχυτική των προσευχών. 

Όταν οι ημέρες, που έχουμε χρέος να κάνουμε αυστηρή νηστεία, συμπέσουν με κάποια μεγάλη εορτή, γίνεται «κατάλυση», (δηλαδή χαλάρωση της νηστείας). Αν είναι εορτή αγίου, καταλύουμε λάδι. Αν είναι εορτή της Παναγίας ή του Προδρόμου, καταλύουμε ψάρι (πλήν της 29ης Αυγούστου ημέρα της αποτομής της Τίμιας Κεφαλής του Προδρόμου). Δευτέρα, Τρίτη, Πέμπτη, Σάββατο και Κυριακή είναι ημέρες καταλύσιμες, δηλαδή καταλύουμε ότι θέλουμε, εκτός από τις περιόδους νηστειών. Το Σάββατο και την Κυριακή δεν επιτρέπεται ποτέ να γίνει αυστηρή νηστεία, δηλαδή χωρίς λάδι. Όλο το χρόνο ένα μόνο Σάββατο νηστεύουμε το λάδι, το Μεγάλο Σάββατο. 

Στις νηστείες νηστεύουμε το κρέας, το γάλα και όλα τα παράγωγά τους και τα ψάρια κάθε είδους. Εξαιρούνται : τα οστρακόδερμα (κάβουρας, αστακός, μύδια, αχινοί), τα χταπόδια, οι σουπιές, τα καλαμάρια, οι κοχλίες ή σαλίγκαροι και τα αυγά των ψαριών, όπως πχ το αυγοτάραχο, ο ταραμάς, το χαβιάρι, το μπρικ κλπ. Όταν νηστεύεται το λάδι, καταλύονται οι ελιές, ο χαλβάς και το κακάο. Η πραγματική νηστεία είναι η αποχή από το κακό, από κάθε είδους αμαρτία. 

Η Εκκλησία δεν καθόρισε μόνο περιόδους νηστείας. Καθόρισε και περιόδους «απολυτές», που τρώμε από όλες τις τροφές και την Τετάρτη και την Παρασκευή. Τέτοιες περίοδοι είναι οι εξής: 

• Το Άγιο Δωδεκαήμερο. Δηλαδή από 25 Δεκεμβρίου μέχρι και τις 6 Ιανουαρίου με εξαίρεση την παραμονή των Θεοφανείων (αναφερθήκαμε παραπάνω).
• Η Διακαινήσιμος, δηλαδή η εβδομάδα του Πάσχα.
• Η εβδομάδα μετά την Πεντηκοστή (μέχρι των αγίων Πάντων).
• Οι τρεις εβδομάδες που προηγούνται της Μεγάλης Τεσσαρακοστής (Απόκριες). Κατά τις 3 αυτές εβδομάδες έχουμε μια ποικιλία διατάξεων, που είναι οι εξής:

Καταλύσεις Κινητών Εορτών:

• Κυριακή των Βαΐων: Κατάλυση ιχθύος.

• Τετάρτη της Μεσοπεντηκοστής: Κατάλυση ιχθύος.

• Τετάρτη της Αποδόσεως του Πάσχα: Κατάλυση ιχθύος.

• Εορτή της Μεταμορφώσεως: Κατάλυση ιχθύος όποια μέρα και αν πέσει.

• Εορτή της Υπαπαντής: Kατάλυση ιχθύος εάν πέσει Τετάρτη ή Παρασκευή.